Uczestnicy

Główny prelegent:
prof. Suraiya Faroqhi
(Uniwersytet Bilgi, Stambuł, Turcja) "W roku 1618: miasto Dubrownik oczami Osmanów”
Prof. Suraiya Faroqhi, uważana jest obecnie za największy autorytet w zakresie historii Imperium Osmańskiego. Wykształcona na uniwersytetach w Hamburgu, Stambule i Bloomington (Indiana), Suraiya Faroqhi prowadziła zajęcia z j. angielskiego (1971-1972) oraz z historii na Uniwersytecie w Ankarze (1972-1987) a następnie pracowała jako profesor „Studiów tureckich” na Uniwersytecie Ludwika Maksymiliana w Monachium (1988-2007). Dziś pracuje jako profesor na Wydziale Historii Uniwersytetu Bilgi w Stambule.

W latach 2001-2002 Suraiya Faroqhi była stypendystką na Wissenschaftskolleg w Berlinie a wiosną roku 2007 profesorem wizytującym na Dartmouth College (New Hampshire). Wyróżniona tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Boğaziçi w Stambule. W 2014 została ona wyróżniona nagrodą "WOCMES” za Wybitne Zasługi dla Studiów Blisko-Wschodnich.



dr Daniela Sogliani
(Międzynarodowe Centrum Sztuki i Kultury Palazzo Te, Mantua, Włochy) “Rodzina Gonzaga a Osmanie w świetle dokumentów z Państwowego Archiwum w Mantua – od renesansu do początków XVII wieku”
STRESZCZENIE
Archiwum Państwowe w Mantui posiada w swoich zbiorach dokumenty możnej rodziny Gonzaga, rządzącej miastem w latach 1328-1707 roku. Ich kontakty z Turcją osmańską, koncentrowały się przede wszystkim na handlu końmi, o czym świadczy bogata korespondencja, umowy posagowe i zapisy notarialne. Istniał także ścisły związek między Mantuą a Jerozolimą już od połowy 13 wieku, dzięki obecności Zakonu Templariuszy w świętym mieście. W Bazylice Świętego Andrzeja zachowana jest tzw. Najświętsza Krew Chrystusa, relikwia, która jest symbolem bezpośrednich związków miasta z Ziemią Świętą. W połowie XV wieku, Ludovico II Gonzaga, markiz Mantui, znany jako „Turek”, zwołał sejm z udziałem papieża Piusa II, planując krucjatę przeciwko Turkom. W drugiej połowie tego samego stulecia, Isabella d'Este kolekcjonowała wyroby artystyczne z krajów Orientu a jej mąż Federico II Gonzaga był w kontakcie z sułtanem Bayezydem II, który w 1492 roku podarował w prezencie turban.
Wykład Danieli Sogliani, Dyrektora Naukowego archiwum rodziny Gonzaga odkryje przed słuchaczami bogate relacje między władcami Mantui z Wielką Portą w Stambule w wiekach XV i XVI.

Daniela Sogliani uzyskała dyplom z historii sztuki na Uniwersytecie w Padwie i od 1995 roku pracuje w Międzynarodowym Centrum Sztuki i Kultury Palazzo Te (www.centropalazzote.it), instytucji zajmującej się organizacją wystaw i imprez kulturalnych. Obecnie odpowiedzialna jest za organizację wystaw sztuki. Od 1998 do 2002 roku pracowała jako naukowiec w grupie badawczej "Collezionismo gonzaghesco 1563/30" nad wystawą w galerii La Celeste, najważniejszym wydarzeniu wystawienniczym w Mantui ostatnich 25 lat. Zajmowała sztuką XVI wieku, przygotowując wystawę "Andrea Mantegna" we współpracy z Rodolfo Signorini (Casa del Mantegna, 2006), jak również sztuką XIX stulecia pracując nad ekspozycją "La Nazione dipinta", poświęconej włoskiemu Risorgimento we współpracy z kuratorem Maurizio Bertolotti (Palazzo Te, 2007). Ponadto była kuratorem wystawy "La Battaglia di San Martino Solferino e. Arte, storia e mito" (Desenzano del Garda, 2009). Brała także udział w licznych międzynarodowych projektach wystawienniczych. Jest autorką artykułów na temat włoskich czasopism artystycznych, a także esejów naukowych dotyczących rodziny Gonzaga.
Od 2013 roku, pełni funkcję dyrektora naukowego portalu "Banche Dati Gonzaga" (http://banchedatigonzaga.centropalazzote.it/portale), który publikuje online informacje, dokumenty i teksty dotyczące historii i kultury słynnej rodziny z Mantui.



dr Hedda Reindl-Kiel
(Uniwersytet w Bonn, Niemcy) "Osmańskie dary dyplomatyczne na chrześcijańskim zachodzie"
STRESZCZENIE
Osmański zwyczaj wysyłania darów dyplomatycznych miał zawsze symboliczne znaczenie. Dary te nie były nigdy wręczane w roli prezentów między krajami, ale osobiście pomiędzy monarchami, z odpowiednim uwzględnieniem ich pozycji i wagi. Wiązało się to z ideą darów widzianych jako hołd dla suwerena lub jako rodzaj łaski udzielonej przez niego. Przedmiotem podarunków były zazwyczaj tkaniny, dywany, biżuteria i zwierzęta (zwłaszcza konie). Dary te miały także określony wpływ na sztukę zachodnioeuropejską, choć nie bezpośredni. Turecki wpływ na tekstylia, szczególnie w Polsce czy w Wenecji, był zawsze mocno akcentowany, a był możliwy także dzięki intensywnym stosunkom handlowym, podczas gdy wpływ na zbrojenie był bardziej skomplikowanym procesem, zakorzenionym w licznych wojnach XV i XVI wieku.

Hedda Reindl-Kiel studiowała na uniwersytetach w Monachium i Stambule, koncentrując się na historii Imperium Osmańskiego i południowo-wschodniej Europy, jak również na dziejach dotyczących Mongolii. W 1979 roku uzyskała doktorat na Uniwersytecie w Monachium. Od 1984 roku, aż do przejścia na emeryturę w 2012 roku, wykładała w Instytucie Bliskiego Wschodu i Studiów Azjatyckich na Uniwersytecie w Bonn. W 2013-2014 była wykładowcą w Centrum Badań Cywilizacji Anatolijskich, na Uniwersytecie Koç University w Stambule.



dr Radu Păun
(Narodowe Centrum Badań Naukowych – CNRS, Paryż, Francja) "Zarządzanie księstwami wasalnymi Wołoszczyzny i Mołdawii w XVI-XVII wieku”
STRESZCZENIE
Położone na północnych obrzeżach Imperium księstwa wasalne Wołoszczyzny i Mołdawii pełniły rolę pośrednika pomiędzy światem osmańskim a chrześcijańską Europą, a tym samym stanowiły interesujący przykład tego, jak Turcy i mieszkańcy Europy rozumieli i kształtowali wzajemne stosunki pomiędzy sobą.

Radu G. Păun jest obecnie pracownikiem naukowym w Centrum Studiów nad Rosją, państwami kaukaskimi i środkowoeuropejskimi (Narodowe Centrum Badań Naukowych / Wyższa Szkoła Studiów Społecznych) w Paryżu. Jego podstawowe zainteresowania badawcze obejmują historię elit politycznych z czasów Imperium Osmańskiego (XVI-XVIII w.) oraz relacje pomiędzy Turcją a światem chrześcijańskim.



Emese Pásztor
(Muzeum Sztuki Stosowanej w Budapeszcie, Węgry) “Tureckie tkaniny w chrześcijańskich świątyniach Siedmiogrodu i królewskich Węgier”
STRESZCZENIE
Za pośrednictwem handlu, darów dyplomatycznych i zdobyczy wojennych w ciągu wieków XVI-XVII wiele cennych tkanin tureckich znalazło się w Europie Środkowo-Wschodniej. Ze względu na ich wysoką wartość lub także dlatego, że symbolizowały wojskowe triumfy, te drogocenne jedwabia, stroje, rzędy końskie i kobierce przetrwały - obok skarbów królewskich i arystokratycznych - w majątkach kościelnych. Część z nich przechowywanych jest obecnie w muzeach. Celem wykładu jest krótkie wprowadzenie do historii tekstyliów kościelnych pochodzenia tureckiego, wykorzystywanych w katolickich, protestanckich i prawosławnych świątyniach, oraz porównanie ich oryginalnej i nowej funkcji liturgicznej, zwłaszcza na terytorium Królewskich Węgier i Siedmiogrodu.

Emese Pásztor historyk sztuki, kurator zbiorów w budapesztańskim Muzeum Sztuki Stosowanej. W roku 2002 uzyskała doktorat na uniwersytecie Eötvös Loránd w Budapeszcie. W latach 1983-1998 pracowała jako adiunkt w Muzeum Sztuki Stosowanej w dziale tkanin, którego kierownikiem została w roku 1998. Od roku 1986 wykłada m.in. na Uniwersytecie Sztuki Stosowanej w Budapeszcie (MOME) oraz na Węgierskiej Akademii Sztuk Pięknych. Jej specjalnością są tureckie tkaniny, z terenów Siedmiogrodu i Węgier w XVI i XVII wieku.



dr Beata Biedrońska-Słota
(Kraków) "Miejsce sztuki tureckiej w wizerunku kultury polskiej okresu renesansu"
STRESZCZENIE
Stosunki pomiędzy Rzeczpospolitą Obojga Narodów i Imperium Osmańskim w wieku XVI były owocne dla obu stron. Handel z Turcją zaopatrywał wyższe sfery w towary luksusowe, a jednocześnie kształtował gusta polskiej szlachty. W konsekwencji, wpływ sztuki tureckiej jest obecny w sztuce polskiej w okresie, gdy królował włoski renesans. Ten wpływ jest wyczuwalny, między innymi w zwyczaju zdobienia wnętrz tureckimi tkaninami, w strojach osób przedstawionych na obrazach z epoki oraz w kroju polskiego kontusza.

Dr Beata Biedrońska-Słota, historyk sztuki, kustosz dyplomowany, długoletni kierownik Działu Tkanin Muzeum Narodowego w Krakowie. Doktorat uzyskała w roku 1985 na Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie pracy „Kobierce perskie tzw.polskie. Studium nad budową i znaczeniem ornamentu w sztuce islamu”. Dwukrotnie była stypendystką Fundacji Lanckorońskich.
Beata Biedrońska-Słota jest autorką licznych wystaw, m.in.: “Orient w sztuce polskiej” (Kraków 1992), “Ormianie polscy” (Kraków 2000), “Z modą przez wieki” (Kraków 2003), “Sarmatyzm. Sen o potędze” (Krakow 2010), “Złoty wiek Rzeczpospolitej” (Madryt 2011). Jest uznaną specjalistką z zakresu dawnych tkanin orientalnych. Jej publikacje ukazywały się zarówno w Polsce, jak i za granicą.



dr Suat Alp
(Uniwersytet Hacettepe, Ankara, Turcja) „Problematyka interakcji z światem islamu na przykładzie polskiej sztuki i kultury”
STRESZCZENIE
Stosunki Polski z islamskim Wschodem mają bogatą historię a ślady wpływów i oddziaływania tej relacji szczególnie w Rzeczpospolitej Obojga Narodów są dziś z łatwością zauważalne. Związki Polski ze sztuką i kulturą orientalną prezentują różnorakie procesy recepcji, adopcji i adaptacji. Poziom i częstotliwość interakcji z islamskim orientem w Polsce wyraźnie różni się w tej kwestii od innych krajów europejskich.

Przedmioty rzemiosła ze świata muzułmańskiego ukształtowały gusta estetyczne społeczeństwa i szlachty polskiej w okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Zauważalny był wzrost ilości towarów importowanych ze wschodu, ale także lokalna produkcja tych obiektów.

W tym kontekście, starając się zrozumieć problematykę tej interakcji, prezentowane studium powinno zadać 6 podstawowych pytań: Co się stało? Gdzie miało to miejsce? Kiedy miało to miejsce? Kto był w to zaangażowany? Dlaczego się to wydarzyło? Jak do tego doszło?

Dr Suat ALP, pracuje obecnie jako adiunkt w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Hacettepe w Ankarze, gdzie w roku 2003 uzyskał doktorat. W swoich badaniach skupia się na osmańskim dziedzictwie kulturowym w północnej I południowo-wschodniej Europie (XV-XVIII w.) oraz na relacjach pomiędzy sztuką tureckiego islamu a chrześcijańską Europą. W tym kontekście prowadził badania w krajach bałkańskich i rozpoczął studia habilitacyjne na temat osmańskiego dziedzictwa w Polsce.



dr Pál Ács
(Węgierska Akademia Nauk, Budapeszt, Węgry) "Zmieniające się oblicze Turków osmańskich w renesansowej literaturze Środkowo-Wschodniej Europy"
STRESZCZENIE
Pierwsza część wykładu przedstawi religijne, polityczne i ideologiczne tło antytureckiej literatury, reprezentującej mroczną i groźną twarz Turków osmańskich. W drugiej części zajmiemy się powolnym procesem, w trakcie którego ten ponury wizerunek przekształcił się w sympatyczny, niemalże przyjazny wizerunek Turka. Co raz wyraźniej zaznaczać się będą aspiracje do naukowego poznania stanu, stylu życia, kultury, języka i literatury Imperium Osmańskiego. Autor analizuje religijne i ideologiczne tło wizerunku "Dobrego Turka". W swoich badaniach powołuje się na oryginalne dzieła autorstwa węgierskich, austriackich, tureckich, niemieckich i polskich humanistów okresu renesansowych, tworzących w językach narodowych.

Pál Ács, wykładowca w Ośrodku Badań Humanistycznych Węgierskiej Akademii Nauk. Jest honorowym profesorem Uniwersytetu Eötvös Loránd w Budapeszcie i redaktorem węgierskiego Magyar Könyvszemle. Jego badania koncentrują się na węgierskiej i europejskiej literaturze i historii kultury intelektualnej początków ery nowożytnej, między innymi na temacie relacji między światem chrześcijańskim a islamem. Był uczestnikiem projektów badawczych w Oxfordzie, Leiden, Lipsku, Wiedniu, Kopenhadze i Paryżu.



prof. Ewa Siemieniec-Gołaś
(Uniwersytet Jagielloński, Kraków) "Opisanie Tureckich profesji i urzędów w literaturze staropolskiej"
STRESZCZENIE
W wyniku coraz bardziej ożywionych kontaktów polsko-tureckich w literaturze staropolskiej już od szesnastego wieku zaczęły pojawiać się dzieła podejmujące tematykę turecką. Trudno jest jednak ustalić jak bogate jest to piśmiennictwo, gdyż nadal nie dysponujemy kompleksowymi opracowaniami bibliograficznymi dzieł staropolskich omawiających tematy tureckie. Stwierdzić jednak należy, że charakter utworów, w których poświęcano uwagę sprawom tureckim jest bardzo zróżnicowany: od utworów pamiętnikarsko-epistolograficznych, przez opisy państwa tureckiego, relacje z podróży, legacji do Turcji, aż po wierszowane opisy działań wojennych. Autorzy tych utworów opisując tureckie realia umieszczali w tekście ich tureckie nazwy zapisując je w transkrypcji łacińskiej. Wśród tureckiego materiału leksykalnego notowane było często słownictwo będące nazwami profesji i funkcji pełnionych w dawnej Turcji. Tej właśnie tematyce poświęcona jest niniejsza prezentacja. Dzieła literatury staropolskiej podejmujące tematykę turecką dostarczają bogatego materiału do badań tematyki zawodów i stanowisk w dawnej Turcji zarówno dla historyków jak i lingwistów zajmujących się tureckim nazewnictwem.

Prof. dr hab. Ewa Siemieniec-Gołaś, profesor nauk humanistycznych, językoznawca, jest kierownikiem Katedry Turkologii Instytutu Orientalistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jej domeną badawczą jest językoznawstwo historyczne, język osmańsko-turecki, a także jeden z języków turkijskich – język karaczajsko-bałkarski. Jako pracownik naukowy współpracowała z wieloma ośrodkami zagranicznymi m.in. z CNRS w Paryżu; z uniwersytetami w Lozannie, Wilnie, Ankarze, Konyi (Turcja), Uppsali, Getyndze, Moguncji, a także z Centrum Kultury Tureckiej im. Yunusa Emre w Warszawie. W ramach swej działalności dydaktycznej prowadziła wykłady w kilku zagranicznych uniwersytetach, m.in. w: Urbana-Champaign (USA); Bochum (Niemcy); Szeged (Węgry); Neapol (Włochy); Ankara, Konya (Turcja), Wilno (Litwa). Jest też członkiem kilku krajowych i zagranicznych towarzystw i organizacji naukowych, m.in.: Societas Uralo-Altaica (Niemcy); Polskie Towarzystwo Językoznawcze; Polskie Towarzystwo Orientalistyczne; Komisja Orientalistyczna PAN, Komitet Nauk Orientalistycznych PAN.



dr Natalia Królikowska
(Uniwersytet Warszawski) "Między strachem, pogardą i fascynacją – Imperium Osmańskie w polskiej literaturze doby renesansu"
STRESZCZENIE
Autorka bada koncepcję Imperium Osmańskiego w literackich, politycznych i prorokujących renesansowych pismach z terenu państwa polsko-litewskiego. Koncentruje się na różnorodnych i czasem sprzecznych opisach Turków znajdujących się w materiałach źródłowych. Odkrywa powody konstruowania zróżnicowanego wizerunku Turków przez renesansowych autorów. Wykład omawia również polsko-litewską literaturę w perspektywie stosunków dyplomatycznych z Turcją osmańską w wieku XVI.

Natalia Królikowska, jest wykładowcą na Uniwersytecie Warszawskiem, specjalizującą się w historii rejonu Morza Czarnego w okresie nowożytnym. Studiowała zarówno historię, jak i turkologię w Warszawie, gdzie uzyskała stopień doktora w roku 2010, pod kierunkiem prof. Dariusza Kołodziejczyka, broniąc pracy na temat Chanatu Krymskiego.



dr Julia Krajcarz
(Uniwersytet Jagielloński, Biblioteka Jagiellońska w Krakowie) „Meczety i religijne zwyczaje Turcji osmańskiej w wybranych tekstach staropolskich z wieków XVI i XVII”
STRESZCZENIE
Artykuł prezentuje opisy meczetów osmańskich, pochodzące z wybranych tekstów staropolskich XVI i pierwszej połowy XVII wieku. Tematyka dotycząca Turków, a więc także i islamu, w polskim piśmiennictwie zarówno publicystycznym, jak i religijnym, propagandowym czy beletrystyce, pojawiała się w związku z zagrożeniem ze strony armii osmańskiej. Mimo iż formalnie stosunki polityczne pomiędzy Rzeczpospolitą a Wysoką Portą były określone w tym okresie zawartym pokojem, to jednak zagrożenie, wyimaginowane lub rzeczywiste, miało swoje odbicie w zachowanych z tego czasu tekstach. Turków opisywano głównie, choć nie tylko, jako barbarzyńców, a przede wszystkim innowierców. Ważne miejsce w polskim piśmiennictwie poruszającym tematykę turecką tego czasu zajmowały opisy meczetów – budowli budzących z jednej strony pogardę jako miejsca niechrześcijańskiego kultu, a z drugiej – podziw i zachwyt głównie nad pięknem architektury.

Julia A. Krajcarz, filolog turecki, orientalistka; doktor nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa; adiunkt. Pracuje w Bibliotece Jagiellońskiej i Katedrze Turkologii w Instytucie Orientalistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego